Społeczeństwo

Jak media wpływają na nasze życie

Jak media wpływają na odbiorców? Czy jest jakiś sposób, by być bardziej świadomym?

O wpływie mediów na człowieka powstało wiele publikacji, nie tylko naukowych. Podejmując to zagadnienie trzeba mieć świadomość jak istotne oddziaływanie mają media w kształtowaniu wizerunku człowieka, jego najbliższych relacji, np. rodzinnych, i jak nieodzowny element stanowią w tej przestrzeni.

 W czym tkwi zasadnicze niebezpieczeństwo ze strony mass mediów?

Młody człowiek zewsząd jest „bombardowany” różnorodnymi informacjami, których nie do końca jest świadomy. Poprzez zabiegi manipulacyjne trudno nieraz odróżnić prawdę od fałszu. Wpływ środków społecznego przekazu dotyka sfer, które dotyczą ich odbioru przez konkretnych ludzi. Innymi słowy media wpływają na doświadczenia i odczucia. Trwałość zaś tego oddziaływania nie zawsze jest uświadamiana przez odbiorców. Media prezentują bowiem pewien typ rzeczywistości. Posługują się coraz częściej obrazem. Wizualizacja treści ma bardzo duży wpływ na jej odbiór. Obraz jest rozpoznawalny, ale i porusza kilka istotnych sfer: emocjonalną, informacyjną, poznawczą. Wykorzystując tą wiedzę wiele obrazów medialnych budowanych jest na zasadzie kontrastu, gdzie istotne znaczenie ma umiejętne zestawienie treści i obrazu, ujęcie, pomysł, odpowiednio dobrana kolorystyka. Telewizja dodatkowo stosuje sprytny zabieg zwracania się bezpośrednio do odbiorcy, dzięki czemu może poczuć się wyjątkowo, indywidualnie. W taki sposób chociażby budowane są przekazy reklamowe. Kontakt face to face ma za zadanie przekonać widza i sprawić, by poczuł się ważny.

Dominacja obrazu – zubożenie języka

Jednak z tą gwałtowną dominacją obrazu następuje niepokojące zjawisko banalizacji języka. Pracując przez pewien czas w szkole zwróciłam uwagę na trudności związane z wyrażeniem swojego zdania i odpowiednią argumentacją obranego wcześniej poglądu. W sferze językowej kolejne zmiany dotyczą posługiwania się skrótami myślowymi, tworzeniem pewnej „środowiskowej gwary”, która jest zrozumiała w ściśle ograniczonym gronie, wulgaryzacja, niepoprawność językowa. To tyko niektóre przykłady. Któż z nas nie doświadczył sytuacji, w której chociażby w środkach publicznego transportu dwoje młodych ludzi porozumiewało się „swoim” językiem, niekiedy niezrozumiałym ze względu na nowomowę, czy przesadną wulgaryzację. Nie jest to bez znaczenia także dla relacji, w tym także rodzinnych. Po pierwsze następuje osłabienie więzi, brak dialogu. Członkowie rodziny stają się bardziej zajęci sobą samymi niż relacjami z innymi członkami rodziny. Gdzieś ta komunikacja na pewnym etapie jeszcze istnieje, ale trudno mówić o rozmowie, czy też dialogu, który zmierza do poznania potrzeb, rozwijania siebie i wzajemnego ubogacania. Osoba staje się wówczas konsumentem wytworów medialnych, w związku z tym staje się coraz bardziej zamknięta na innych, a bardziej skoncentrowana na sobie. Błędem w pedagogice medialnej jest także niekontrolowany dostęp dzieci i młodzieży do różnorodnych przekazów, które nie są przeznaczone dla ich grupy wiekowej.

Antywychowanie poprzez media – pornografia

Manipulacja treściami i obrazami jest przykładem antywychowania, gdzie poprzez wytworzenie szumu medialnego, dobraniu odpowiednich środków i technik dochodzi do dezinformacji. Zagrożeniem w wychowaniu młodego pokolenia w dobie tak dynamicznie rozwiniętego świata medialnego jest także pornografia. Badacze mediów zwracają w tym kontekście uwagę na postawy jakie się poprzez takie obrazy kształtują. Mówi się o manipulowaniu drugim człowiekiem, wykorzystywaniu autorytetu, któremu ma się okazać posłuszeństwo. Niestety treści takie są coraz bardziej dostępne i coraz trudniej kontrolowalne. O negatywnym wpływie pornografii na relacje rodzinne, nie tylko osobowościowe, pisano wiele. Podkreślano przy tym długofalowe skutki, takie jak: zniekształcenie obrazu człowieka i jego seksualności, uprzedmiotowienie, utrwalenie postawy egoistycznej, służącej zaspokojeniu swoich instynktów i potrzeb, tworzenie płytkich relacji. Oprócz pornograficznych form jakie do tej pory istniały, pojawiły się także gry erotyczne. Dostęp do nich wcale nie jest trudny. Można je ściągnąć z sieci i w prosty sposób zainstalować na własnym komputerze. Nie kontroluje się w żaden skomplikowany sposób wieku użytkowników. Każdy może zaznaczyć, że ukończył 18 lat.

Media a decyzje

Wiele przekazów medialnych funkcjonuje w formie czysto propagandowej, czy manipulacyjnej. Nawołują do określonych zachowań, czy decyzji, np. apostazji, czy wstąpienia do jakiejś grupy, która nie zawsze okazuje się grupą „wsparcia”. Zastosowane świadomie techniki docierają do odbiorców. Nie są przez nich uświadamiane.

Media to nie tylko samo zło

Poprzez wskazanie wybranych problemów i zagrożeń pragnę podkreślić, że media to nie tylko samo zło. Słusznie zauważył prof. Walery Pisarek pisząc, że: „dzięki radiu i telewizji ludzie raczej wiedzą i czują, co jest dobre, a co złe; dzięki prasie zaś – raczej rozumieją, dlaczego jest coś dobre lub złe”. Media niosą także pozytywne aspekty wychowania: uczą odróżniania przekazów, porównywania ich ze sobą, wyciągania własnych wniosków. Różnorodność opinii w programach publicystycznych pozwala nieraz na podjęcie owocnych dyskusji, które sprzyjają rozwojowi i kształtowaniu postaw. Wspomina o tym także Instrukcja „Communio et Progresio”. W publikacji poświęconej pedagogice mediów, bp. Adam Lepa, zwraca uwagę także na pozytywną postawę wobec mediów jaką jest tolerancja. Konfrontacja z poglądami, z innością kształtuje intelekt i wolę, która pomaga w podjęciu decyzji (por. A. Lepa, Pedagogika mass mediów, Łódź 2007, s. 160). O wpływie mediów powinno się mówić nie tylko ze względu na zagrożenia. Powinna temu służyć edukacja medialna i jej wprowadzenie do szkół. Wzrastanie w świadomości pozwala na zmiany, motywuje do wzajemnych rozmów i uwrażliwia w zakresie działań edukacyjnych. Środowisko mediów, czy tego chcemy czy nie, jest już integralną częścią w obszarze oddziaływań społecznych.

O autorze

Anna Gębalska-Berekets

Doktor. Ukończyła studia doktoranckie na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w Instytucie Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa. Autorka książek i artykułów, w których porusza tematy dotyczące antropologii moralnej, etyki, filozofii, pedagogiki mediów.

Leave a Reply

%d bloggers like this: