Co prawda nie jestem numizmatykiem, ale zawsze z ciekawością oglądałem banknoty i monety danego kraju w ich szacie graficznej. Zresztą, w dzieciństwie jakiś czas zajmowałem się numizmatyką i trochę tych zainteresowań pozostało. To bardzo ciekawe i pouczające zobaczyć kogo lub co przedstawiają środki płatnicze danego kraju. Bardzo często są to ważne postacie historyczne: naukowcy, pisarze, poeci, kompozytorzy itp. Innym razem są to osoby panujące. W niektórych przypadkach są to zabytki albo zwierzęta czy też rośliny. Umieszczanie pewnych postaci ma też wymowę polityczną, ponieważ ukazuje, kto przez rządzących uważany jest za postać ważną, a kto nie znalazł sobie miejsca na środkach płatniczych. O kim ludzie powinni bardziej pamiętać, a o kim trochę mniej. Tę prawidłowość można zobaczyć także na przykładzie naszej narodowej waluty, gdy na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci zmieniali się bohaterzy naszych złotówek zarówno na banknotach i monetach. W Ghanie obowiązującą walutą jest ghański cedi. Kiedy pisałem ten artykuł jeden dolar amerykański kosztował 5,6 cedi. Banknoty funkcjonujące w Ghanie, pomimo różnic co do wielkości i kolorystyki, mają jedną cechę wspólną: a mianowicie na wszystkich znajduje się grupa sześciu Ghańczyków, ubranych w nienaganne garnitury pod krawatami. Jest to tzw. wielka szóstka, czyli ojcowie niepodległości Ghany.
W skład Wielkiej Szóstki wchodzą: Ebenezer Ako-Adjei, Edward Akufo-Addo, Joseph Boakye Danquah, Kwame Nkrumah, Emmanuel Obetsebi-Lamptey i William Ofori Atta. Wszyscy ci ludzie byli członkami i jednocześnie założycielami United Gold Coast Convention (UGCC) (Zjednoczonej Konwencji Złotego Wybrzeża), partii politycznej utworzonej pod koniec lat czterdziestych XX w., stawiającej sobie za cel walkę o niepodległość. Ci ludzie stali się znani jako „wielka szóstka” po ich zbiorowym aresztowaniu przez brytyjski rząd kolonialny. W 1948 roku Nii Kwabena Bonne II, znany też jako Kwamla Theodore Taylor, wezwał do bojkotu towarów europejskich w odpowiedzi na rosnące ceny ze strony Stowarzyszenia Kupców z Afryki Zachodniej (AWAM). Bojkot zbiegł się z marszem weteranów, którzy nie otrzymywali emerytur od brytyjskiego wojska za służbę w czasie II wojny światowej. Nkrumah i Danquah zwrócili się do weteranów i udzielili im poparcia. 28 lutego 1948 r. weterani udali się do zamku Christiansborg, siedziby rządu kolonialnego w Akrze, żądając zapłaty zaległych należności. Zamiast z negocjatorami spotkali się z policją, która kazała im się rozproszyć, oni jednak odmówili. Superintendent Colin Imray, oficer brytyjskiej policji, wydał rozkaz otworzenia ognia do weteranów, w wyniku czego trzech z nich straciło życie. To wydarzenie zapoczątkowało zamieszki w Akrze, które trwały przez następnych pięć dni. W dniu rozpoczęcia protestów, UGCC wysłało depeszę do Londynu z żądaniem przyznania samorządności Złotemu Wybrzeżu. Następnego dnia, w odpowiedzi na depeszę, władze brytyjskie aresztowały sześciu przywódców UGCC. Po ich aresztowaniu wielu nauczycieli i uczniów w ramach poparcia przyłączyło się do protestów. Jednakże nie wpłynęło to wcale na złagodzenie stanowiska władz brytyjskich. Co więcej, wielu protestujących zostało karnie zwolnionych z zajmowanych stanowisk lub wyrzuconych ze szkół. Co prawda wśród aresztowanych nastąpiły podziały, większość z szóstki winą obarczyła za całe zajście Nkrumaha, który ostatecznie odszedł z UGCC. Niezależnie od tego, wydarzenie to było jedną z pierwszych masowych demonstracji ludności Ghany, gdzie wyrażono niezadowolenie z rządu kolonialnego i otwarcie udzielono szerokiego poparcia ludziom dążącym do niepodległości kraju. Jak widać, pieniądze mogą mieć też i wartość edukacyjną. Oczywiście, tak wygląda ta historia w ogólnych zarysach. W szczegółach, życiorys każdego z wielkiej szóstki dostarczyłby materiału na niejedną książkę. Ale jak to z bohaterami bywa, im więcej szczegółów tym więcej kontrowersji, więc zatrzymamy się na ogólnych informacjach.
Na największym nominale 200 cedi znajduje się znak zwany Gye Nyame, jest to jeden z symboli Adinkra, tradycyjnych znaków o znaczeniu filozoficzno-teologicznych kultury Akan, który oznacza z “z wyjątkiem Boga”, i symbolizuje wszechmoc Bożą. Symbol ten można spotkać w wielu miejscach w Ghanie i na Wybrzeżu Kości Słoniowej, nawet w kościołach i na szatach liturgicznych. Natomiast na banknocie 100 cedi umieszczony został znak Ram’shorns, symbolizujący siłę ciała, umysłu i duszy. Znak ten jest także symbolem uniwersytetu ghańskiego.
W życiu wyrażamy siebie w różny sposób, nie tylko za pomocą słów, ale także innych znaków. Ważne jest nie tylko co, ale także sposób w jaki wyrażamy określone treści. Stąd jest niezwykle ciekawe obserwowanie innych kultur, co dla nich jest ważne i jak to wyrażają. A przy tym warto zadać sobie samemu pytanie, a dla mnie – co jest w życiu najważniejsze?
Leave a Reply