Taniec z szablami

Rzecz o szermierce choreograficznej

Chyba każdy zna porywający taniec z baletu „Gajane” Arama Chaczaturiana. W rzeczywistości zaczerpnięty on został z prawdziwych ćwiczeń wojowników kaukaskich łączących sztuki walki z elementami choreograficznymi.

Współistnienie szermierki i sztuki scenicznej datuje się od starożytności. Najczęściej udawane, wyreżyserowane walki towarzyszyły opowieściom teatralnym mówiącym o bogach i herosach, o wielkich czynach. W europejskim teatrze nowożytnym u Shakespeare’a pojedynki na scenie odbywające się w kluczowych momentach tragedii odgrywały olbrzymią rolę. Tak było w przypadku Hamleta i Makbeta czy Romeo i Julii.

Przez wieki całe szermierka sceniczna była domeną przede wszystkim aktorów i kaskaderów, jednym słowem – zawodowców, którym umiejętność ta potrzebna była do pracy. Od pewnego czasu widzimy coraz większe zainteresowanie uprawianiem szermierki artystycznej wśród zwykłych ludzi, jako jedną z form ciekawej rekreacji ruchowej. We Francji, w klubach szermierczych od lat istnieją sekcje, w których ćwiczą obok siebie nauczyciele matematyki, hydraulicy, księgowe i gospodynie domowe. Nie z myślą o wystąpieniu w filmie czy teatrze, lecz dla przyjemności.

Czym jest szermierka artystyczna? Można powiedzieć, że łączy ona w sobie cechy szermierki bojowej, gimnastyki artystycznej i tańca towarzyskiego. Od szermierki bojowej odróżnia ją przede wszystkim cel – nie chodzi w niej o trafienie przeciwnika, lecz o stworzenie z partnerem (lub partnerką) pewnej wartości estetycznej. Jest to dziedzina, w której chodzi o doskonałe opanowanie własnego ciała, rekwizytu, jakim jest broń i synchronizacja z partnerem, niczym w tańcu towarzyskim.

Broń, której używamy w szermierce scenicznej opartej na europejskiej tradycji militarnej jest różnoraka. Najbardziej popularne od lat w teatrach były szpady i szable. W czasach Shakespeare’a popularny był rapier, w odchudzonej wersji występuje on i dzisiaj. Od wielu lat, szczególnie w świecie filmu popularność zdobywa szermierka z użyciem mieczy – krótkich i długich. Często można też zobaczyć ludzi ćwiczących układy z najstarszą i najbardziej popularną bronią szermierczą ludzkości, jaką był kij. Egzemplarze broni przeznaczone do ćwiczeń są specjalnie wykonywane. Najczęściej posiadają mniejszą masę od oryginalnych, bojowych oryginałów, są obowiązkowo tępe, choć i tak należy ćwicząc z nimi zachowywać ogromną ostrożność.

Praktykowanie szermierki artystycznej polega na ćwiczeniach ogólnorozwojowych, zapoznawaniu się ze sposobami operowania bronią i nauce prostych sekwencji ruchów wykonywanych w parach. Ostatecznym działaniem jest tworzenie tzw. układów – skończonych scen przedstawiających walkę, zawierających ruchy szermiercze uzupełnione nieraz o elementy zapasów, boksu i savate.

Kto może uprawiać ten rodzaj szermierki? Ze swojego trenerskiego doświadczenia mogę powiedzieć, że praktycznie każdy. Nie każdy oczywiście będzie mógł występować w produkcjach filmowych, jako zawodowiec, ale ćwiczenie szermierki, jako formy rekreacji ruchowej mogę śmiało polecić każdemu, niezależnie od jego aktualnego wieku czy kondycji fizycznej.

Fotografie: Natalia Świt, dzięki uprzejmości Wszechnicy Szermierczej