Lit-ped w akcji

Nakładem Wydawnictwa WSH w Radomiu ukazała się książka Pedagogia w świecie literatury. Piętnaście wykładów nieakademickich ks. Stefana Radziszewskiego, w której czytelnik poznaje zasady lit-pedagogiki. I tak w ramach trzyczęściowej wędrówki ścieżkami i bezdrożami literatury i pedagogiki, nasz pedagogiczny osiołek poganiany jest Kijem (Straszna proza), w drugiej zachęcany jest słodką Marchewką (Cudowna poezja), a w trzeciej – osiołek wyrusza w Drogę (Dziennik przemiany).

Siedem szkiców pierwszej części otwiera Aromat zbrodni, w którym omówione zostały dwie wersje filmowe Pachnidła Patricka Süskinda: Pachnidło Toma Tykwera oraz Jasminum Jana Jakuba Kolskiego. Natomiast esej Niech żyje cmentarz! prezentuje różne wersje taphoturystyki, czyli umiłowania cmentarzy. Proza Neila Gaimana, Umberta Eco i Borisa Akunina to trzy różne spojrzenia na cmentarz. Studium poświęcone powieściom o owcach, Ludzkie-nieludzkie: owca kontra łowca, powstało jako referat w ramach konferencji Filozofia w literaturze. Literatura w filozofii: Światy możliwe. Bohaterki Sprawiedliwości owiec Leonie Swann to sympatyczne owce, próbujące rozwiązać zagadkę kryminalną, zaś powieściowa Przygoda z owcą Murakamiego to mroczny dramat walki z demoniczną istotą, która potrafi zawładnąć wnętrzem człowieka.

Zupełnie inaczej podejmuje temat współczesnego człowieka szkic Facebookowe labirynty. Bohaterowie Piotra Czerwińskiego, Aleksander Roleksy i Ultra Maryna, są marionetkami w teatrze świata, opowiadającym ciągle tę samą opowieść o pragnieniu miłości, o żądzy pieniądza i władzy. O pragnieniu bycia Prometeuszem, Tezeuszem lub Pigmalionem, które jednak u kresu życia okazuje się koniecznością bycia Syzyfem.

W szkicu Salvador Dali i jego kledalistyczne piekła i raje poddano analizie jedyną powieść ekscentrycznego artysty. Dzieło Dalego nie jest orędziem pacyfistycznym, traktatem ezoterycznym, manifestem artystycznym lub analizą psychologiczną, ale wielkim projektem miłości niemożliwej, powieścią o bólu i tęsknocie. To również oryginalny świat pojęć, którymi genialny surrealista nazywa zdumiewający fenomen miłości. Pomocą w wyjaśnieniu kledalizmu i feniksologii służy świat mitów, zwłaszcza mit Narcyza i mit Pigmaliona.

Z kolei Boskie Rio ukazuje świat widziany oczyma dziecka. José Mauro Vasconcelos z wielką wrażliwością uczy, że dziecko i miłość w rodzinie to najistotniejsze wartości. Wszak to właśnie dzieci są prawdziwymi poetami i filozofami, jak uczy Janusz Korczak. Vasconcelos nie unika też trudnych pytań: o cierpienie, biedę i śmierć. I wreszcie o Boga, który prowadził biblijnego Józefa, zdradzonego przez braci, od niewoli do wywyższenia i chwały. Moje drzewko pomarańczowe to powiastka o losach współczesnego Józefa, małego Zezé, brazylijskiego Józefa, który z tęsknotą szuka miłości i czułości.

Druga część lit-pedagogicznych refleksji ks. Stefana (kolejne siedem szkiców) poświęcona została oglądowi rozmaitych „liryczności” człowieka. Problem człowieka zmagającego się z chorobą i śmiercią zostaje podjęty w Pedagogice cierpienia. Wiersze Luisy Famos przeniknięte są tęsknotą za niebem oraz radością z życia, które – choć jeszcze przez chwilę – można przeżywać.

Poeta w berecie (Ławrynowicza czytanie Ungarettiego) wprowadza w tajniki poezji jednego z najwybitniejszych poetów włoskiego hermetyzmu. Jego poezja znana jest w Polsce głównie dzięki pracy translatorskiej Zygmunta Ławrynowicza, którego przekład jest „niemal zawsze zaskakujący” i wprowadza w dynamiczny świat Ungarettiańskiej poetyki. Wspólny dramat doświadczeń wojennych, dole i niedole wygnania i tułaczki po świecie, wreszcie ten sam kierunek poszukiwań duchowych sprawiły, iż czytanie Ungarettiego w przekładzie Ławrynowicza jest nie tylko smakowaniem poezji, ale i dotknięciem żywego świadectwa o „tajemnicy bytu”. Natomiast szkic Salvatore Quasimodo i Edward Stachura (poeci w kąpieli) powstał jako próba porównania dżdżystych światów Quasimodo i Stachury. Edward Stachura oraz Salvatore Quasimodo w swojej poezji często odwołują się do żywiołu wody. W wierszach autora Missa pagana tematyka akwatyczna łączy się z radością i nadzieją. Stachura w swoich wierszach wypowiada pochwałę żywiołów, panteistyczny hymn na cześć natury. Z kolei Quasimodo, autor Acque e terre oraz Òboe sommerso, zapisuje swe impresje akwatyczne jako poetycki ekwiwalent wewnętrznych stanów swojego bohatera: smutku, samotności, pragnienia miłości i lęku przed śmiercią. Ten stricte hermetyczny repertuar nadaje jego bohaterowi rysy Ulissesa, Syzyfa i Syna Marnotrawnego, których poszukiwanie sensu (iść dalej) czyni lirykę Quasimoda poezją horyzontalną.

Z kolei Sztuka wychowania – wychowanie przez sztukę klasyfikuje wykorzystanie elementów plastycznych w katechizacji młodzieży w kieleckim Nazarecie. Niewątpliwym atutem kieleckiego Nazaretu (poza tradycyjnymi sposobami katechizacji sztuką i poprzez sztukę) jest wykorzystanie najnowszych możliwości techniki, które służą dziełu ewangelizacji (multimedia, TV Nazaret, strona internetowa). Opracowanie zamyka konkluzja, iż wychowanie przez piękno prowadzi w kierunku dojrzałej osobowości, człowieka świętego i szlachetnego; celem wychowania w Nazarecie nie jest zamiana szkoły w Akademię Sztuk Pięknych, co bardziej w Akademię Ludzi Pięknych. Ostatecznie bowiem to „piękno zbawi świat”.

Następnym bohaterem drugiej części jest Infułat liryczny, czyli osobliwy przypadek kapłana-poety z radomskiej parafii Świętej Teresy od Dzieciątka Jezusa. Talent poetycki ks. Jerzego Banaśkiewicza cenili Roman Brandstaetter i Jerzy Zawieyski, Tadeusz Różewicz i ks. Janusz St. Pasierb. To oryginalna liryka, w której na największą uwagę zasługuje autokreacja poetycka ks. Jerzego: poeta to „dzwonnik” rzeczy ostatecznych, który prosi o niebo biciem swojego serca. To sługa słowa i Słowa, który przemawia swoimi wierszami i swoim milczeniem. To wreszcie ktoś, jak stwierdza bp Józef Zawitkowski, kto potrafi łączyć myśl ewangelijną z niepokojem współczesnego człowieka. Ostatnie słowo tej części to – nawiązujący do słynnego eseju Martina Heideggera – Cóż po papieżu w czasie marnym? Szkic prezentuje specyficzną pedagogikę Jana Pawła II, która całkowicie przemieniła życie ojca Jana Góry. Kontrowersyjny dominikanin stał się „szalonym” duszpasterzem młodzieży, który potrafił tysiące młodych gromadzić na wspólnej modlitwie i szukaniu sensu w życiu duchowym.

Osobowość „ulepiona” z zachwytu – szkic zamykający przewodnik lit-ped – to fragment wykładu w ramach Międzynarodowej Konferencji Naukowej Oblicza mistyki. Dzienniki duchowe Paula Claudela, Pietera van der Meera i Jeana Guittona są świadectwem ich pracy nad własną osobowością, w której istotnym czynnikiem jest kategoria „zachwytu”. Radość życia, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o sens istnienia, szczęście płynące z życia rodzinnego to wspólna tonacja dzienników poety, mnicha i filozofa.

Zapraszamy do lektury: