SPOŁECZEŃSTWO

Rozwód w Kościele – czy to w ogóle możliwe?

Media co jakiś czas donoszą o kolejnych celebrytach, którym udało się uzyskać „rozwód kościelny” albo „unieważnić” małżeństwo. Niektórzy zastanawiają się wówczas, jak to jest, przecież w Kościele nie ma rozwodów, a małżeństwo jest sakramentem. Należy jednak wiedzieć, że prawo kościelne przewiduje możliwość stwierdzenia nieważności związku małżeńskiego.

Rozwód, unieważnienie, stwierdzenie nieważności – czy jest jakaś różnica?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, prawo kanoniczne nie przewiduje możliwości rozwiązania małżeństwa, czyli rozwodu. Pewnym wyjątkiem jest tutaj dyspensa od małżeństwa zawartego, lecz niedopełnionego, jednakże to nieco inna kwestia. Jeśli zaś chodzi o unieważnienie małżeństwa, również nie jest ono możliwe w Kościele. Unieważnić można bowiem coś, co wcześniej było ważne, o ile zaistnieją do tego podstawy. Natomiast może się zdarzyć, że dane małżeństwo może być nieważne, jeśli przy jego zawarciu istniały pewne okoliczności wskazane przez prawo. I właśnie o to chodzi w kościelnych procesach o nieważność małżeństwa.

Przecież małżeństwo to sakrament!

Teologiczne podstawy stwierdzenia nieważności małżeństwa znajdują się w Piśmie Świętym. W tym miejscu warto przytoczyć słowa Chrystusa dotyczące nauki o małżeństwie: Nie wszyscy to pojmują, lecz tylko ci, którym to jest dane. Bo są niezdatni do małżeństwa, którzy z łona matki takimi się urodzili; i są niezdatni do małżeństwa, których ludzie takimi uczynili; a są i tacy bezżenni, którzy dla królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje! (Mt 19, 11-12).

W tym miejscu warto zwrócić uwagę, iż zawarcie małżeństwa jest czynnością prawną i z tego względu podlega ono regulacjom natury normatywnej. Te zostały zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kanony 1055-1165), który promulgował ojciec święty Jan Paweł II, a kolejni papieże reformowali. W tym aspekcie podstawą każdego związku jest wyrażenie zgody małżeńskiej. Powinno być ono wolne od wszelkich wad prawnych, które mogłyby uszkodzić zgodę, a także innych okoliczności mających wpływ na ważność związku.

Katalog okoliczności, których wystąpienie skutkuje nieważnością małżeństwa, jest bardzo szeroki. Obejmuje on trzy zasadnicze kategorie – przeszkody małżeńskie, wady zgody małżeńskiej oraz niezachowanie formy kanonicznej. W praktyce najczęściej występują wady zgody małżeńskiej, a szczególnie psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.

Jak uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa?

Aby uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa, konieczne jest wniesienie sprawy do sądu biskupiego. W tym celu konieczne jest przygotowanie skargi powodowej, w której osoba inicjująca postępowanie, opisze historię swojego małżeństwa. Na tym etapie dobrze jest skonsultować się z kimś, kto zna się na prawie kanonicznym, ponieważ taka osoba może nie tylko pomóc przygotować skargę, ale też dokonać analizy danego przypadku i znaleźć ewentualny powód nieważności.

Po przyjęciu skargi, sąd prześle jej egzemplarz pozwanemu i poleci przygotowanie odpowiedzi na nią. Następnie na podstawie tych pism zostaną ułożone pytania, które sąd zada stronom.

W postępowaniu można posłużyć się różnymi środkami dowodowymi. Najczęściej są to zeznania świadków (głównie bliskich stron) oraz dokumenty – na przykład listy, fotografie, różnego typu nagrania. Co ważne, nie mogą być one zdobyte w sposób niegodziwy, a więc podstępem. Nierzadko też strony są badane przez biegłych, głównie psychologów.

Po rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok. Gdyby okazał się on niezadowalający, strony mają prawo do złożenia apelacji.

Wniesienie sprawy do sądu kościelnego wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty. Koszty z tym związane różnią się w zależności od diecezji. Istnieje jednak możliwość uzyskania zwolnienia od opłat oraz rozłożenia ich na raty.

W Kościele nie ma rozwodów, a zawartego związku nie można unieważnić. Można natomiast uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa. Jest to niezwykle istotna informacja dla osób, które żyją w nowych związkach po rozpadzie zawartych wcześniej małżeństw. W ten sposób mogą one bowiem uregulować swoją sytuację na forum kościelnym i żyć w zgodzie z własnym sumieniem.

Rozwód, unieważnienie, stwierdzenie nieważności – czy jest jakaś różnica?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, prawo kanoniczne nie przewiduje możliwości rozwiązania małżeństwa, czyli rozwodu. Pewnym wyjątkiem jest tutaj dyspensa od małżeństwa zawartego, lecz niedopełnionego, jednakże to nieco inna kwestia. Jeśli zaś chodzi o unieważnienie małżeństwa, również jest ono niemożliwe w Kościele. Unieważnić można bowiem coś, co wcześniej było ważne, o ile zaistnieją do tego podstawy. Natomiast może się zdarzyć, że dane małżeństwo może być nieważne, jeśli przy jego zawarciu istniały pewne okoliczności. I właśnie o to chodzi w kościelnych procesach o nieważność małżeństwa.

Przecież małżeństwo to sakrament!

Teologiczne podstawy stwierdzenia nieważności małżeństwa znajdują się w Piśmie Świętym. W tym miejscu warto przytoczyć słowa Chrystusa dotyczące nauki o małżeństwie: Nie wszyscy to pojmują, lecz tylko ci, którym to jest dane. Bo są niezdatni do małżeństwa, którzy z łona matki takimi się urodzili; i są niezdatni do małżeństwa, których ludzie takimi uczynili; a są i tacy bezżenni, którzy dla królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje! (Mt 19, 11-12).

Zawarcie małżeństwa jest także czynnością prawną i z tego względu podlega ono regulacjom natury normatywnej. Te zostały zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kanony 1055-1165), który promulgował Jan Paweł II, a kolejni papieże reformowali. W tym aspekcie podstawą każdego związku jest wyrażenie zgody małżeńskiej. Powinno być ono wolne od wszelkich wad prawnych, które mogłyby uszkodzić zgodę, a także innych okoliczności mających wpływ na ważność związku.

Katalog okoliczności, których wystąpienie skutkuje nieważnością małżeństwa, jest bardzo szeroki. Obejmuje on trzy zasadnicze kategorie – przeszkody małżeńskie, wady zgody małżeńskiej oraz niezachowanie formy kanonicznej. W praktyce najczęściej występują wady zgody małżeńskiej, a szczególnie psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.

Media co jakiś czas donoszą o kolejnych celebrytach, którym udało się uzyskać „rozwód kościelny” albo „unieważnić” małżeństwo. Niektórzy zastanawiają się wówczas, jak to jest, przecież w Kościele nie ma rozwodów, a małżeństwo jest sakramentem. Należy jednak wiedzieć, że prawo kościelne przewiduje możliwość stwierdzenia nieważności związku małżeńskiego.

Rozwód, unieważnienie, stwierdzenie nieważności – czy jest jakaś różnica?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, prawo kanoniczne nie przewiduje możliwości rozwiązania małżeństwa, czyli rozwodu. Pewnym wyjątkiem jest tutaj dyspensa od małżeństwa zawartego, lecz niedopełnionego, jednakże to nieco inna kwestia. Jeśli zaś chodzi o unieważnienie małżeństwa, również jest ono niemożliwe w Kościele. Unieważnić można bowiem coś, co wcześniej było ważne, o ile zaistnieją do tego podstawy. Natomiast może się zdarzyć, że dane małżeństwo może być nieważne, jeśli przy jego zawarciu istniały pewne okoliczności. I właśnie o to chodzi w kościelnych procesach o nieważność małżeństwa.

Przecież małżeństwo to sakrament!

Teologiczne podstawy stwierdzenia nieważności małżeństwa znajdują się w Piśmie Świętym. W tym miejscu warto przytoczyć słowa Chrystusa dotyczące nauki o małżeństwie: Nie wszyscy to pojmują, lecz tylko ci, którym to jest dane. Bo są niezdatni do małżeństwa, którzy z łona matki takimi się urodzili; i są niezdatni do małżeństwa, których ludzie takimi uczynili; a są i tacy bezżenni, którzy dla królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje! (Mt 19, 11-12).

Zawarcie małżeństwa jest także czynnością prawną i z tego względu podlega ono regulacjom natury normatywnej. Te zostały zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kanony 1055-1165), który promulgował Jan Paweł II, a kolejni papieże reformowali. W tym aspekcie podstawą każdego związku jest wyrażenie zgody małżeńskiej. Powinno być ono wolne od wszelkich wad prawnych, które mogłyby uszkodzić zgodę, a także innych okoliczności mających wpływ na ważność związku.

Katalog okoliczności, których wystąpienie skutkuje nieważnością małżeństwa, jest bardzo szeroki. Obejmuje on trzy zasadnicze kategorie – przeszkody małżeńskie, wady zgody małżeńskiej oraz niezachowanie formy kanonicznej. W praktyce najczęściej występują wady zgody małżeńskiej, a szczególnie psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.

opisze historię swojego małżeństwa. Na tym etapie dobrze jest skonsultować się z kimś, kto zna się na prawie kanonicznym, ponieważ taka osoba może nie tylko pomóc przygotować skargę, ale też dokonać analizy danego przypadku i znaleźć ewentualny powód nieważności.

Po przyjęciu skargi, sąd prześle jej egzemplarz pozwanemu i poleci przygotowanie odpowiedzi na nią. Następnie na podstawie tych pism zostaną ułożone pytania, które sąd zada stronom.

W postępowaniu można posłużyć się różnymi środkami dowodowymi. Najczęściej są to zeznania świadków (głównie bliskich stron) oraz dokumenty – na przykład listy, fotografie, różnego typu nagrania. Co ważne, nie mogą być one zdobyte w sposób niegodziwy, a więc podstępem. Nierzadko też strony są badane przez biegłych, głównie psychologów.

Po rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok. Gdyby okazał się on niezadowalający, strony mają prawo do złożenia apelacji.

Wniesienie sprawy do sądu kościelnego wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty. Koszty z tym związane różnią się w zależności od diecezji. Istnieje jednak możliwość uzyskania zwolnienia od opłat oraz rozłożenia ich na raty. W Kościele nie ma rozwodów, a zawartego związku nie można unieważnić. Można natomiast uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa. Jest to niezwykle istotna informacja dla osób, które żyją w nowych związkach po rozpadzie zawartych wcześniej małżeństw.

O autorze

Paweł Stasiuk

Doktor nauk prawnych zainteresowany prawem rodzinnym i kanonicznym z zamiłowaniem do pisania oraz wieloma pomysłami.

Leave a Reply

%d bloggers like this: