Podróże i zwiedzanie

Katedra anglikańska św. Tomasza

W starej części Bombaju, która kiedyś otoczona była murami obronnymi, góruje nad okolicą biała, kwadratowa wieża, w formie tak charakterystycznej dla angielskiej architektury sakralnej. Jest to wieża katedry pw. św. Tomasza Apostoła, należąca do Kościoła Indii Północnych, w jaki przekształcił się Kościół anglikański po uzyskaniu przez Indie niepodległości w 1947 r.

Historia tego kościoła sięga pierwszych dni obecności brytyjskiej na wyspie Salsette, na której powstał Bombaj. Wyspa ta była częścią posagu Katarzyny de Bragança, córki króla portugalskiego Jana IV, w związku z jej małżeństwem z królem Anglii Karolem II, na mocy traktatu anglo-portugalskiego, z czerwca 1661 r. Król z kolei wydzierżawił tę wyspę Kompanii Wschodnio-Indyjskiej, która bardzo szybko doceniła jej potencjał, jako naturalnego portu, i wybudowała tutaj fort. Nowy gubernator Bombaju Gerald Aungier w latach 1672-1677 wybudował szkołę, szpital, trybunał sądowy i inne instytucje niezbędne dla życia brytyjskiej społeczności. Kamień węgielny pod kościół został położony w 1676 r., ale minęło prawie 40 lat, zanim można było w nim odprawić pierwsze nabożeństwo. Oczywiście, główną przyczyną mizernych postępów prac budowlanych był brak funduszy. W latach 1715 – 1718, dzięki gorliwości i zaangażowaniu nowoprzybyłego kapelana, wielebnego Richarda Cobbe, budowę świątyni szczęśliwie zakończono. Wielebny Cobbe odprawił w niej pierwsze nabożeństwo w Boże Narodzenie w 1718 r. Od tamtego czasu kościół ten służył nieprzerwanie jako anglikańskie miejsce kultu. W lipcu 1837 r. kościół został konsekrowany jako anglikańska katedra. Jednocześnie został nominowany pierwszy anglikański biskup Bombaju, Thomas Carr (1788-1859). Wieża i zegar na zachodnim końcu zostały dodane w 1838 r. Około 25 lat później rozpoczęto znaczące prace budowlane, mające na celu między innymi powiększenie prezbiterium, które zostało ostatecznie ukończone w 1865 r.

Świątynia zarówno w środku, jak i w na zewnątrz, pomalowana jest na biało. Jej biel wspaniale współgra z otaczającą zewsząd katedrę zielenią. Przed wejściem do świątyni, znajduje się fontanna, ale bez wody, w środku której, na stylizowanej, neogotyckiej podstawie został umieszczony krzyż, który swoimi ramionami zdaje się obejmować cały Bombaj. Wnętrze podzielone jest na trzy nawy, oddzielone od siebie szeregiem prostych kolumn, z bardzo skromnym zwieńczeniem Na kolumnach, na specjalnych metalowych wieszakach, zostały umieszczone wiatraki, które przynoszą znaczną ulgę wiernym w czasie upałów. Sklepienie w nawie głównej i nawach bocznych ma formę kolebkową. Natomiast prezbiterium ma charakter neogotycki, jego ściany nie otynkowano ani w środku, ani na zewnątrz, lecz zostały wykonane z jasnego piaskowca. Spadzisty dach został pokryty czerwoną dachówką, a ściany na zewnątrz umocniono charakterystycznymi dla gotyku kamiennymi przyporami. W absydzie zostały umieszczone duże okna z charakterystycznym dla neogotyku złamanym łukiem, w których wstawiono misterne witraże, pochodzące z XIX w. Centralny witraż przedstawia Boga Ojca na tronie, pod którym (już w następnym oknie) umieszczono Pana Jezusa na krzyżu, a jeszcze niżej znajduje się witraż przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem.

Główny patron katedry, św. Tomasz Apostoł, przedstawiony został na witrażu znajdującym się po prawej stronie, zaraz od głównego wejścia. Na sąsiadujących witrażach zostali przedstawieni Archaniołowie Gabriel i Michał. Pod nimi ustawiono skromny ołtarz i kilka ławek. Zapewne w ciągu tygodnia tutaj odbywają się nabożeństwa, a w niedzielę przy głównym ołtarzu.

Po prawej stronie, zaraz przy głównym ołtarzu, znajduje się sarkofag wspomnianego już pierwszego anglikańskiego biskupa Bombaju, Thomasa Carra, który po ukończeniu studiów w St. John’s College w Cambridge został kapelanem Kompanii Wschodnio-Indyjskiej w 1817 r. Konsekrowano go na biskupa w kaplicy pałacu Lambeth, rezydencji arcybiskupa Canterbury, 19 listopada 1837, jednakże do Bombaju przybył dopiero 25 lutego 1838 r. Zmarł jednak w Anglii, a nie w Indiach. Jego sarkofag wykonał brytyjski rzeźbiarz Matthew Noble.

Ściany całej katedry pokryte są pomnikami upamiętniającymi prawie samych oficerów brytyjskich. Poszczególne pomniki różnią się między sobą rozmiarami, formą oraz treścią napisów. Niektóre są naprawdę oryginalne. Np. zaraz po lewej stronie od wejścia znajduje się pomnik kapitana George’a Nicholasa Hardinge, oficera Królewskiej Marynarki Wojennej, który poległ w 1808 r., walcząc z francuską fregatą na Oceanie Indyjskim. Został pochowany w Kolombo na Sri Lance, ale zarówno w Londynie, jak i w Bombaju, zbudowano pomniki ku jego pamięci. Wydaje się, że jego pomnik ma więcej elementów mitologicznych niż chrześcijańskich. Otóż kapitan Hardinge, w mundurze, siedzi w olbrzymiej muszli, którą ciągną konie stworzone z morskiej piany przez Posejdona lub Neptuna, boga morza, popychane przez męską postać z rybim ogonem, a w górnej części przyjmowany jest przez kobiecą postać ze skrzydłami. Można by się doszukiwać w tej postaci charakteru anielskiego, ale wyraźnie wyeksponowane cechy kobiece każą wątpić, żeby to anioł. Poniżej umieszczona została płaskorzeźba przedstawiająca scena walki dwóch okrętów, po bokach której umieszczono postaci pół-słonia i pół-tygrysa.

Inny przykład to pomnik Jonathana Duncana, gubernatora Bombaju w latach 1795-1811, przestawiający grób pod drzewem banyan, przy którym z pochyloną głową stoi hinduski kapłan. Z tekstu można się dowiedzieć, że w ten sposób chciano upamiętnić pobyt Duncana w Benares, inaczej Varanasi, centrum duchowym hinduizmu, gdzie studiował sanskryt oraz prawo i filozofię hinduistyczną.

W 2004 r. katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury Azji i Pacyfiku UNESCO. Ale nie to jest najważniejsze. W tej katedrze dostrzegłem parę postaci zatopionych w modlitwie. Nie miałem pewności, czy byli to anglikanie czy katolicy, czy wierni innych wyznań. Ważne jest to, że ludzie nadal poszukują Jezusa i że to miejsce nadal pomaga im Go odnaleźć.

O autorze

ks.abp Henryk M. Jagodziński

ur. w 1969 r. w Małogoszczu. Ukończył WSD w Kielcach i otrzymał święcenia kapłańskie. Uzyskał doktorat z prawa kanonicznego na Uniwersytecie Świętego Krzyża w Rzymie. W 1999 rozpoczął przygotowanie do służby dyplomatycznej na Papieskiej Akademii Kościelnej, którą ukończył w 2001. W tymże roku rozpoczął służbę w dyplomacji watykańskiej pracując kolejno jako sekretarz nuncjatur: na Białorusi (2001-2005) i w Chorwacji (2005-2008). W 2008 rozpoczął pracę w Sekcji ds. Relacji z Państwami w Sekretariacie Stanu Stolicy Apostolskiej. W latach 2015-2018 Radca Nuncjatury Apostolskiej w Indiach, a w latach 2018-2020 w Nuncjaturze w Bośni i Hercegowinie. 3 maja 2020 Ojciec Święty Franciszek ogłosił jego nominację na Nuncjusza Apostolskiego w Ghanie i Arcybiskupa tytularnego Limosano.

Leave a Reply

%d bloggers like this: